توسعه به سرعت صنایع برق و عدم پیشبینی صحیح رشد این روند و پایین بودن سطح تکنولوژی، مشکلاتی را در شبکههای توزیع انرژی الکتریکی به وجود میآورد. این حوادث به وجود آمده را میتوان از دو منظر نگاهی انداخت. یکی خساراتی که به تاسیسات و وسایل وارد میشود و دیگری هم خسارات وارده به افراد است.
افرادی که به آنها خسارت وارد میشود، یک دسته عامه مردم هستند و دیگری هم کارمندان شرکت برق میباشند. یک نقطه مشترک در بین این دو مدل خسارت، جانی و تاسیسات، خطای اپراتور است.
شبکههای برق روز به روز گستردهتر میشوند و از همین رو خطرات آن نیز بالاتر میرود. برای اینکه از این موضوع مهم جلوگیری شود باید دانش شغلی افراد مشغول را بالا برد و کلاسهای آموزشی برای آنان تشکیل داد تا مطابق استانداردها جلو بروند و دیگر اینکه از هر خطای ممکن هر چقدر کوچک هم نباید گذشت و باید قوانین را تمام و کمال اجرا کرد.
در نگاهی به رویدادهای ناشی از حوادث برق در مییابیم که بیشتر حوادث مربوط به شبکه 20 کیلووات است و در روزها و ساعات غیرکاری بیشتر صورت به وقوع میپیوندند. این موضوع نشان میدهد که پرسنل کمتر دچار مشکل میشوند. زیرا برای حفظ جان خودشان از بهترین و مرغوبترین تجهیزات ایمنی استفاده میکنند و مراقب هستند.
برای یک شبکه خوب، باید طراحی و انتخاب تک تک تجهیزات و اجرای فنی با برنامهریزی دقیق و اصولی همراه باشد و با نگهداری صحیح میتوان از خاموشی ناخواسته تا حد ممکن جلوگیری کرد. برای کاهش این خسارتها میتوان مواردی را رعایت کرد، از جمله طراحی بهینه شبکه توزیع، تجهیزات و ابزار استاندارد متناسب با وضعیت منطقه، بررسی مداوم سیستمهای محافظتی شبکه، برنامهریزی برای آزمایش و سرویس سالیانه تجهیزات، رعایت دستورالعملهای ایمنی و کنترل کار و نوسازی روی شبکهها بر اساس استاندارد.
اغلب حوادث برقگرفتگی که در افراد رخ میدهد.به مقدار جریان و امپدانس بدن، میزان سطح تماس و ولتاژ بستگی دارد. فرد ممکن است با سیم برق در تماس باشد یا وسیلهی رسانایی که برق دارد و در این دو صورت دچار برقگرفتگی شود. برقگرفتگی با مدار باز ولتاژ 220 ولت معمولا در خانه یا محل کار اتفاق میفتد یا زمانی که شی فلزی خوب به زمین متصل نشده باشد.
خطرناکترین حالت برقگرفتگی زمانی است که مسیر جریان عبوری موازی با محور تقارن بدن باشد. شدت جریان عبوری و فرکانس آن بر شدت آسیب وارد شده موثر واقع میشود. عوامل بسیاری در مقاومت کلی بدن تاثیر دارند مثل رطوبت، وضعیت جسمانی و میزان سطح تماس. در مدارهای فشار قوی فقط مقاومت بدن میتواند جریان را محدود کند اما در مدارهای فشار ضعیف مقاومت اصلی بدن همان مقاومت سطح تماس بدن و سیم برق میباشد. اگر فرکانس پوست افزایش پیدا کند، جریان از سطح آن عبور خواهد کرد و اینگونه خطر کمتری خواهد داشت.
میزان جریان عبوری، شدت برقگرفتگی را مشخص میکند و در اینجا آستانههای جریان را با هم مشخص میکنیم.
در آستانه اول (دریافت) فقط سوزش احساس میشود و برای زنان و مردان مقدار آن متفاوت است.
آستانه دوم (رهایی)، احساس سوزش به همراه گرفتگی عضلات دارد. فردی را تجسم کنید که نمیتواند سیم برق را رها کند.
در آستانه سوم (فلج تنفسی) فرد هیچ کنترلی روی ماهیچههای خود ندارد و به محض این که جریان از دستگاههای تنفسی عبور کند همه آنها را قلج خواهد کرد و دیگر فرد نمیتواند نفس بکشد.
در آستانه چهارم (تشنج قلبی) قلب از کار میافتد و تپش آن غیر قابل کنترل و ناهماهنگ میشود.
در نتیجه
اگر فکر میکنید که برقگرفتگی تنها با برق فشار قوی رخ میدهد، سخت در اشتباهید. در ولتاژهای کم و با فرکانس معمولی هم این حادثه ممکن است رخ دهد. وقتی که زمان تماس بالا میرود گرمای زیاد باعث ایجاد تاول در سطح پوست و در نتیجه کاهش مقاومت بدن میشود. این سوختگیها ممکن است به استخوانها هم برسد و اگر زیادتر شود به کلیهها هم آسیب میرساند. پس هنگام لمس وسایل الکتریکی نهایت احتیاط را داشته باشید و این موضوع را شوخی نگیرید. اقدامات پیشگیرانه لازم و جوانب احتیاط را همیشه رعایت کنید.